21 Şubat 2011 Pazartesi

Bahar cigdemleri/ crocus ailesi

Yasadigim ve okula gittigim birbirine 150 km mesafede iki sehir arasinda pinon topu gibi gidip geliyorum. Bazen sabah 8,20 aksam 5 arasi dersteyim. Ustune birde agbim kadar sevdigim bir arkadasim gelince internete girecek bir dakikam bile olamadi ama doga beni beklemiyor sirasiyyla tum soganlilar uyaniyor, gunes hafiften isitmaya basladi. Daha heyecan verici birsey dusunemiyorum guzel gunler yakinda. Bu hafta size bahcedeki yabani ve hibrid cigdemlerden fotograflar sunacagim. Birde bilmecem var sayin okuyucular:) Caen sehirinde gordugum bir agacin cicekleri asagida ne oldugu konusunda fikri olan? Daha ayrintili yazilar yolda, simdilik sevgiyle ve dogayla kalin.
Bir minik agaccigin nazli cicekleri,
acaba ne agaci ola ki?













14 Şubat 2011 Pazartesi

Bahar mujdecileri

Kardelenlerin salinisini takip edecek bahar mujdecisi bir cok soganli guzelin eli kulaginda. Hos, bugunlerde bir cok bahce marketinden evlat edinilmis versiyonlari evlerimizde ya coktan ciceklendiler, ya da ciceklenmek uzereler. Bunlara cok sevdigim “Muscari”ler de dahil…


Bugun dunyanin hemen heryerinde yetistirebilmesine karsin aslen Akdeniz ve Bati Asyali olan Muscari, latince muscus kelimesine dayanmakta bu da musk kokusunu andirmasindan kaynaklanmaktadir diyor pek cok botanik kaynagi. 30 civarinda farkli turu oldugu bilinen Muscarilerin musk kokusunu benim burnum onaylamiyor ama bunun nedeni kulture edilmis turlerinin gelistirilmeleri esnasinda yitirdikleri bir ozellikten kaynaklaniyor olabilir. Turkcede genel olarak “dag sumbulu” olarak adlandirilsa da pek cok yerel ismi de vardir. Almanca konusan botanikciler “Traubenhyazinthe” derlerken minik ciceklerden olusmus bir uzum salkimini andirisindan yola cikarlar. Tipki “Muscari à grappe” diyen Fransiz meslektaslarinin yaklastiklari gibi. Ait oldugu aile ise Hyacinthaceae. Mavi-mor arasi bir renk skalasina sahip olan muscarilerin beyaz cicekli (alba) olanlarina da sikca rastlamaktayiz. Muscari comosum, mor cicekleri ile dag sumbulleri arasinda soganlari yenilebilir ozellige sahip olan bir alt turdur.


Minik soganlari uygun kosullarda cogalma egiliminde olup gruplar halinde, erken bahar aylarinda ciceklenirler. Eger muskari soganlariniz varsa sonbaharda yari golgeli bir alana, bir arada ancak sIk olmayacak bir bicimde ekmelisiniz. Cok dar bir alanda ise soganlari zaman icerisinde ayrimaniz gerekebilir. Yer seciminiz muskarilerin gelecek yillarda da saglikli bir bicimde gelismeleri acisindan oldukca onemli. Eh artik gozunuz elleriniz bu guzellerin uzerinde olacak.

7 Şubat 2011 Pazartesi

Kardelenler (Galanthus)


Galanthus nivalis/ Bayagi kardelen
 Erken bahar ciceklerinin kralicesi kardelenler, sanildiginin aksine kar olmasa da cicek acabiliyor. Yukarida ve asagida fotograflari olan tur Galanthus Nivalis, ocak ayinda once yapraklarini cikiyor sonra subat ayinda cicek aciyor. Latince adi Galanthus, (yunanca gála "sut", ánthos "cicek") demek. Ingilizce snow drop, fransizca adi ise perce-neige. Soganli ciceklerden olup nergisgiller(Amarylis) ailesinin en beyaz uyesi.  Gecen gun seyrettigim bir belgeselde Avrupa'da bulunan bitki fosilleri bugun tropik iklimlerde yetisen bitkilere aitti. O zaman Avrupa'da hava sicakligi fazla, buna bagli olarak flora ve fauna'da farkliymis. Bu bilgi bana cok ilginc geldi, ozellikle bitkilerin kokeni ve aidediyeti konusunda sovenist fikirleri olanlara duyurulur! Kardelenlerimize gelelim. Turkiye ve komsulari kardelen turleri cenneti.
Turkiye'de bulunan turlerin bazilari ;
1-Galanthus fosteri fotograflari icin tik tik nefes kesici baska bir fotograf icin tik
2-Istanbul Kardeleni (Galanthus byzantinus) fotograflari icin tik tik, ve tik
3-Karadeniz Kardeleni (Galanthus Woronowii) tik tik
4-Rize kardeleni (Galanthus Rizehensis) fotografi tik Malesef bu isimleri internette Turkce ismi ile aradiginizda hicbir resim bulamiyorsunuz. Bu konuda bilmedigim yzaili calismalar oldugunu umut ediyorum.

Bazi cinslerinin soganlarinin toplanmasi ve yurtdisina cikarilmasi yasak ancak bu koruma altinda olduklari anlamina gelmiyor. Turkiye'nin zengin florasi her daim tehdit altinda cunku duzenli, bilincli bir koruma programi yok. Gecen gun orkidelerin akibetine iliskin okudugum haber isin vehametini iyice belirtiyor. Haberde Bir Hollanda'li profesor yetkilileri uyariyordu. Salep ve dondurma yapiminda kullanilan yabani orkidelerin nesli tam da bu nedenle tukenmek uzereymis ama kimse tinmiyor. Halbuki hemen bir yabani orkideleri koruma kampanyasi duzenlemek gerekir, once biz sahip cikmaliyiz birey olarak, gelecek nesillere ve dunyamiza borcumuz bu,  lafa gelince hep baskalari suclu ve yillardir ayni soylem " kardelen soganlarimizi, orkidelerimizi yurtdisina kacirdilar" sanki yurt icinde cok sahip cikabiliyoruz. Ayrica sehirlesme ve dogal alanlarin kaybi nedeniyle Avrupa'nin ilk yerlilerinden olan kardelenler yakin gelecekte nesli tukenecek bitkiler listesinde yer aliyor.  Ayni pempe domatesler orneginde oldugu gibi once bir avuc gonullu ile ise baslamak sonra topyekun bir ugras gerektiriyor, sevmek, tanimak, tanitmak  ve sahip cikarak, korumak icin.  

Bu guzel cicekten elde edilen galantamine(nergislerde de varmis) Alzheimer hastaliginin tedavisinde kullaniliyor. Kaprissiz bir cicek, golge ve yari golge ile suyu, nemi cok seven bir bitki. Polenlerinin yagmurlar yikanip gitmesini onlemek icin buldugu cozum bu. Yagmurda ciceklerin formu can sekline burunup iyice kapaniyor. Hem disi hem erkek organa sahip olsa da dollenme icin bir sinek, arinin yardimi gerekli.



Ingiltere'de  Viktorian doneminde mezarliklarda yetismesi yuzunden cicekler olumle ozlestirilmis ve halen eve getririlmesinin ugursuzluk getirecegine inaniliyor tam isabet boylece biraz daha korunmus olurlar.



Ingiltere 'de cok sevilen bu bitkinin fan klupleri, festivalleri var. Bu ay tanitimlarla insanlar  kardelen bahcelerine davet ediliyor;
1- Great british garden
2-Royal Horticulture Society gibi.
Ingiltere'ye bu kadar yakin oldugu icin mi yoksa nemli topraklarindan mi Fransa'nin Manche bolgesi'nde rastlamak mumkun. Sansima bahcenin ve etrafin dogal flrorasinda var, halbuki ben daha once hic gormemistim.
Diger turleri;
1- Kirim kardeleni(Galanthus plicatus,)  Guzel beyaz ciceklerinin ustunde buyukce iki dise bezeyen yesil lekeleri ile digerlerinden ayriliyor fotograflari icin ismine tiklayiniz.
2- Toros Kardeleni, Galanthus elwesii, Anadolu, Arap yarimadasi ve Mezopotamya'ya ozgu bu tur ocak, subatta buyuk beyaz cicekler acmasiyla digerlerinden ayriliyor. Beyaz ciceklerin ucunda yesil motifleri var. 
3-Guz kardeleni (Galanthus reginae-olgae,)Yunanistan'dan Sicilya'ya kadar olan bolgede gorulen once cicek acmasiyla diger turlerden ayrilan bir kardelen. Sonbaharda cicek acip ilkbaharda yapraklaniyormus.
4-Kafkas kardeleni (Galanthus  Caucasicus) Buyukce cicekli cicegin uzernde kayda deger guzellikte yesil bir leke var fotografi icin tik.


Kaynaklar: 1- Wikipedia

1 Şubat 2011 Salı

Subat'da ay(lunar) takvimine gore bahcede yapilacak isler


Takvimi nasıl okuyacaksınız?

Bu gunlerde ay toprak uzerine etkili. Bu donem kok sebzelerin ve yumrulu soganli bitkilerin  tohum dikimi, bitkilerin dikimi , bakimi ve  hasadi icin uygun. ornegin: Sogan, sarimsak, havuc, kereviz, patates, turp vsaire.







Bu donemde cicekli bitki ve sebzelerin tohumlarini dikmek, daldirma islemi, bakimini yapmak, ciceklerini toplamak icin uygun. Ornegin/ enginar, brokoli, karnibahar, cicekli cali ve calilaklar ile agaclar ve aromatik cicekli bitkiler.






Bu donemde ay meyve ve tohumlar uzerinde etkili. Meyve agaclari, meyve veren bitkiler ve sebzelerin tohumunun dikimi, sasirtma, daldirma, toplama icin uygundur.Ornegin: findik, kestena, domates, bezelye, patlican, salatalik, kabak, bakla, cilek, ahududu, fasulye, kavun, karpuz, biber, balkabagi, misir, pirinc vs





Bu donemde ay  dallar ve yapraklara etkilidir. Yaprakli bitkilerin  tohumunun ekimi, sasirtma, cim bicme, budama icin uygundur.Or; cim, ciceksiz cali ve caliliklar, maydanoz, salatalar, lahana, sap kereviz, ispanak, pirasa, yaprakli aromatik bitkiler vs 
Ay takvimine iliskin aciklamalar icin buraya tiklayabilirsiniz.