Baharin gelmesiyle birlikte bahcelerimizi, kirlari senlendiren rengini gunesten alan bu gozalici bitkiyi tanimayan yoktur. Dunya yokolacak yanina bir tane bitki alabilirsin deseler ben onu secerim. Her kosula uyar, kendiliginden cogalir ve faydalari saymakla bitmez. Hatirlarsaniz buz cagi cizgi filminin birincisinde iki gergedan bir tanecik hindiba cicegi bulurlar. Yemek icin kavga ederken bizim haylaz Sid (megalonyx yada tembel hayvan) ah "aslan disi" diyerek onu alir ve yer. Sonrasinda gergedanlarin hismindan kurtulmak icin kacar ve bir mamut tarafindan kurtarilir. Yani kara hindiba cicegi deyip gecmeyin basiniza cok isler acabilir:)
Turkce kara hindiba, fransizca pissenlit(yataga iseyen) yada dent-de-lion (aslan disi) ki ingilizce'de ayni anlama gelen dandelion isimleriyle bilinir. Arapca'dan aci hindiba anlamina gelen bir sozun bati dillerine gecmesiyle latince adini aldigi soylenir. Ibni Sina'nin notlarinda sifali bitki olarak yer alir. Papatyagiller ailesinden oldugunu soylemem gerek var mi bilmem. O bir ari dostu ve arilar tarafindan bal yapmakta kullanilir. 93 cesit bocegin favorisidir. Asagi yukari 1200 turu olan hindiba ailesinini birbirinden ayirt etmek o kadar kolay degilse de hepsi yenilebilir. Ciceklenmesi resmi olarak baharin basladiginin isaretidir.Hafif aci tadina ragmen antik caglardan beri tedavi amacli kullanilmistir. Tanen, inuline ve lateks iverir. Bir turu Sibirya'da ikinci dunya savasi sirasinda kaucuk uretiminde kullanilmistir. Koku kavrularak kahve yerine icilebilir aynen hindiba gibi. Safra kesesi ve karaciger dostudur. Ozellikle tembel karacigerleri stimule etmek icin ve Fitoterapi'de safra ve bobrek taslari olusumunun engellenmesinde kullanilir. Safra kesesini uyararak sindirime yardimci oldugundan kabizliga karsida kullanilabilir. Yapraklarindan yapilan bitki cayi hafif laksatiftir ve vucttan fazla suyu atmayi saglar. Fazla ve agir yemek yiyenlerin ve ozellikle mevsim degisimlerinde vucutta biriken toksinlerin atilmasini saglama icin onerilir. Antioksidan ozelligi vardir. Yapraklari kalsiyum, demir ve magnezyum acisindan zengindir. Protein ve C vitamini icerir. Ispanak'in iki kati A vitamini icerir. Demir eksikligi cekenlere onerilir.
Oglum minik ciceklerini koparip annesine hediye etmekten cekinmez. Ilginctir diger ektigimiz cicekleri degil sadece hindiba ciceklerini yada papatyalari toplar. Tohuma kacmis bir hindiba ile oynamak cocuklarin en sevdigi oyunlardandir, guzel sari cicek sihirli bir topa donusur. Sehir hayatina ve kirliligine uyum saglamistir, her yerde karsimiza cikar. Nereden geldigi belli olmayan, kimyasal gubre kullanilmis tarlalarda yada yol kenaralarinda biten bitkileri yemeyin.
Ege'de sikca tuketilen ve sevilen bir otur. Cicek acmadan once toplarsaniz cig olarak salatalarda tuketebilirsiniz sonrasinda yapraklari acilasiyor o zaman 5 dakika kaynar suda haslayip sonra pisirerek kullanmanizi oneririm yoksa acisindan yiyemeyebilirsiniz. Haslama suyu atildiktan sonra bir 15 dk kaynatilip suyu suzuldukten sonra uzerine zeytinyaginda ezilmis sarimsakla servis edilir. Bu formulun icine biraz domates rendeleyip makarna sosuna da donusturebilirsiniz. Oglumun severek yemesi beni hem sasirtti hemde cok sevindirdi cunku sifa kaynagi. Yapraklari gibi henuz cicek acmamis tomurcuklarini da tuketebilirsiniz. Gecen sene bir avuc tomurcugu sirkeye koyup 2 ay beklettikten sonra suzdum ve salatalari cesnilerdirerek bu sifali ottan faydalandim. Cicek petallerini salatalara renk katmak icinde kullanabilirsiniz yada tereyagi ile karistirip aromatik tereyagi yapabilirsiniz, patates ve et yanina servis edebilirsiniz. Sonbaharda kokunu kurutarak cay yapiminda kullanmaniz mumkun. Ciceklerini koparinca akan sutu yuzunuze surebilirsiniz yuzdeki lekelere iyi gelerek yuzun isildamasini sagladigi soyleniyor. Ari sokmasina, egzema ve aknelere karsi da etkili ise de bazi bunyelerde alerjiye yol acabileceginden dikkatli olun. Yan etkisi olmadigi soylense de ulser ve bagirsak enfenksiyonu olanlarda kullanilmamasi gerektigine dair bilgilere rastladim. Cicekleriyle birasi ve sarabi yapilir. Bogaz agrilarina karsi bir tur tatli jole yapmak isterseniz 365 tane kadar iyice acmis ciceklerinden toplayip suyla kaynatin ve suzun. Cikan suyun agirliginca sekerle kaynatip icine bir limon sikin recel kivamini alinca kavanozlara doldurun. Her haliyle sifali bir bitki onu secmekte haksizmiyim?
Bu postu yazdiktan sonra gelen ilhamla kara hindiba ciceklerinden recel yaptim ihlamur cicegi tadinda cok hos bir bal oldu. Tarifi icin tik tik.
2-Doga guncem
8 yorum:
İnsan bazen gözünün önündekini görmüyor. Demek, hindiba bu imiş! Ne güzel :)
Bazen kavsaklarda, göbeklerde, iki yol arasindaki yesil düzenlemelerinde kendiliginden cikar ve belediyenin özenle ektigi baktigi bir dolu cicege tas cikartir. Yillar önce okudugum bir kitaba göre ona bahceden temizlenmesi gereken yabani ot (weed) demek büyük hakarettir. Nitekim tembel veya dogalci bahcivanlarin sevdicegidir. Bazen tas dibinden, kaldirim kiyisindan cikar. Insan o gücü, o besini nereden bulduguna sasar. Evde saksiya dikersin büyümez fakat. Öyle yabani ruhludur. Almanca'da Löwenzahn denir. O da "aslan disi" demek. Hic düsünmemistim ben dünya batsa hangi bitkiyi secerdim. Dogru, karahindiba iyi bir secim olurdu. Karahindiban, civanpercemin, sinirotun varsa sirtin yere gelmez :) Bende tac yapraklarindan kurabiye tarifi var. Sana göndermis miydim? Ben hic deneyemedim. Sehir durumlari. Sen salataya katabildigine göre kurabiyesini de yaparsin.
Kara hindiba gördükçe aklıma hep izlediğim bir belgesel geliyor. Yeryüzünde hiç insan kalmasaydı ne olurdu sorusuna yanıt ararken, tüm şehirlerin, ilk önce ve en kısa zamanda taşları bile çatlatıp aralardan çıkan kara hindiba ile kaplanacağını varsayıyorlardı.
Kara Hindibanın duyduğum ilginç bir özelliğini de ben ekleyerek bu çok güzel yazına minik bir katkıyla teşekkür edeyim:)Yetişirken etilen gazı çıkardığı için meyve bahçelerinde meyvelerin çabuk olgunlaşmasına yardım ediyormuş, öte yandan ise etrafındaki diğer bitkilerin büyümesini yavaşlatıyormuş. Yani meyve bahçesinde diğer yabanileri yavaşlatıp, meyve olgunlaşmasını hızlandırabilir demek oluyor bu.
Ekmekcikiz-cok sevindim yorumuna evet bazen gozumuzun onunde ve bildigimiz bir isim ikisi biraraya gelince hayret ediyor insan sevdim tepkini:) sevgiler
Evren-issiz ada diyecektim ama zaten orada bitkiler var o yuzden dunya batsa fikri geldi:) Kurabiye tarifi harika fikir bende ekmek tarifi var ama kurabiye daha pratik. 265 tane cicek topladik sabahtan beri leonardo ile tac yapraklarinida ayikladik simdi bekliyoruz cunku gunes ve sicaklik arttikca kocaman aciliyorlar ve kapali dedigimiz tomurcuklarda pitirdiyor sanki yaninda dursak sesini duyabiliriz:)
Meyvelitepe-Biolojik tarima mutlaka bir katkisi olmali dye dusundum ama bulamamistim iste geldi cevap:) cok ilginc tanidikca sevgimiz artacak demek ki.Kara hindiba kapli bir dunya fikri hic fena degil aslinda parlak sariyla kaplanacak demektir.
Beste super bir bitki secmissin. Cok tesekkurler. Sanirim Evren'le konusmustuk bunu; sizlerle de paylasayim. Bostancik'a ilk tasindigimizda surekli ingilizce-turkce bitki karsiligi ariyorduk- degisen birsey yok, hala ariyoruz!:). Yabani otlarla ilgili neye baksak, ya hindiba, ya radika cikiyordu. Bir sure sonra bakmaz olmustuk!:))
Evren, kurabiye tarifini burada yazsan?
aslinda bu akrsilik arma isi bizim Evren'le baslama nedenlerimizden biriydi cunku bazen ingilizcesini cok iyi bildigin bir bitki ile turkcesini bildigin bir bitki ancak ceviri ile birbirine ortusuyordu cok sasiriyordum. Turkce kaynak sikintisi cok bu site birazda isim bulmaya bitkileri tanimaya yardimci olsun istemistik.Izmir ve cevresinde Radika deniyor evet farkli yerel adlari da var.
Pinar, kurabiye tarifi surada: http://www.learningherbs.com/herbal_branch_21.html
Bal var dikkat, belki ona bir alternatif düsünmelisin. Bu arada Doga Güncem'i yazan Burcu gecen gün bu türlerin Türkce'de genel adinin hindiba oldugunu yazmisti (http://dogaguncem.wordpress.com/2011/04/05/yesil-atlas-kapak-yazisi-kucuk-seyler/#comments) . Detayi benim icin ilginc bir arastirma konusu. Sanirim sizin karsiniza da ondan sürekli hindiba cikiyordu.
Arkadaslar hindiba cichorium intybus, kara hindiba taraxacum niye karisiyor diyorsunuz? Buldugunuz kaynaklar da mi karismis ismi ben anlayamadim. Halbuki benim guvenilir buldugum kaynaklarda hep bu isimlerle geciyor. Radika Izmir ve cevresindeki adi. Mesela aksaray'da aslan disi, gelin gobegi deniyormus.
Yorum Gönder