Kumsalda cocuklarla yapilabilecek doga gozlemleri

Merakli ve yiyecek arayan martilarin ayak izleri!



Deniz kenarinda gozlemnelebilecek deniz canlilari ve bitkileri gercek bir hazine sunuyor bize. Kumun uzerindeki izlerin hangi hayvana ait oldugu oyunu saatler surecek kesif gezilerine donusecektir. Izler martilara, kopeklere yada insanlara ait olabilir bunun disina gecenleri beraber tanimaya calisalim. Merakli kasiflerin sorulari yanitlayabilmeniz icin bir rehber olmasi amaciyla hazirlamaya calistim. Eksiklerini beraber tamamlayabiliriz.  Yaz boyu yapacaginiz gozlemleri bizimle paylasirsaniz seviniriz.

Hemen her yerde karsiniza cikacak bu iz aslinda deniz solucani/arenicola marina 'ya ait. Ictigi suyun icindeki alglari suzdukten sonra kalani sindirim sisteminden cikartarak bu izi olusturur. Kuslarin cok sevdigi bir besindir. Balikcilar balik tutmak icin faydalanir.

Kumda tekli yada cifli delikler goreceksiniz. Tekli delikler venus verrucosa/ kidonya, sigilli kum midyesine aittir. Deligi biraz kazarsaniz 5/10 cm arasi kabukluya rastlama ihtimaliniz yuksek. Kendini gomdukten sonra biraz su fiskirtigindan kumda delik izi kalir. Iki delik ise ya beyaz kum midyesi /cerastoderma edule yada sulunez/ solen marginatus'a aittir. Bu turler Turkiye yumuscakcalar tur listesinde yer almaktadir.

Kumda yetisen bitkiler;

Biraz sansliysaniz yenilebilen salivorne bulmaniz icten bile degil ozellikle Ege Denizi civarindaysaniz!

deniz borulcesi /salicorne

 Bir diger kosede bu sukkulnetler siz gulumsuyor olacaktir.

Bulundugu yerin ozelliklerine gore rengi mavimis de olabilen kaya korugunu bilenler lezzetli bir yemege donusturebiliyor biz simdilik gozlemle yetinelim.


Kaya korugu /



Cicekleri sari ve minik oluyor, tomurcuklari asagidaki fotograftaki gibi,

crithmum maritimum/kaya korugu

Cakir dikeni / eryngium maritimum nesli tukenmekte oldugundan koruma altindadir

Kumsalda yosunlarla karsilacacaksiniz. Bazi yosunlar yenilebildigi gibi bazi yosunlar bebek mamasinda, biskuviye cok genis yelpazede kullanim alani buluyor. Hazir yiyecek endustrisinin pek sevdigi yosunlar bir zamanlar bahcede gubre olarak kullanilirmis, yasadigim yerde bu gelenek devam ettiriliyor ozellikle patatese degisik ve guzel bir tat veriyor. Yosunlar icerdigi jelatinimsi madde ile tatlilarda kullaniliyor. Hazir yiyeceklerin etiketlerinde Carraghenanes E 407'e rastlarsaniz acilimi yosun. Dondurma, pastane urunlerinde, sekerleme yapiminda, sutlu tatlilarda, recellerde, keklerde, meyve sularinda, bira ve sutlu cikolatada yada etlere koruyucu madde olarak eklenen yine bizim yosunlar.

laminaria saccharina seker tadi icerir ve yuksek besin degeri nedeniyle yenebilir.



laminaria digitata uzun bir govde uzerinde yer alan buyuk sacakli bir yosun turudur





fucus vesiculosus uzun sure kuru kalmaya dayanamaz



yine laminaria digitata

 Deniz hayvanlari;

 Kahverengi, kirmizi arasi Anemonlar kayalara yapisiktir. Deniz cekildiginde ortaya cikarlar. Dokundugunuzdaki duyargalarini/tentakullerini iceri cekerler. Bazi turleri alergiye yol acabileceginden ciplak elle dokunulmasi onerilmez.  Buyuleyici bir oyun olacaginia suphe yok.

 Yengecler ayni diger kabuklular gibi hava almak icin suya ihtiyac duyar. yengecler karada uzun sure kalamaz Mermer gorunuslu Akdeniz yengeci ( Pachygraptus maarmoratus) hava labilmek icin kendine su rezervi yaprak karaya cikar. Arada sudan havasini alir. Bunu yanimizda bir sise hava tasimaya benzetebiliriz.

 Kumsalda ozellikle deniz cekildikten sonra bir suru bos yengec kabugu bulacaksiniz. Yengecler buyudukce kabuk degistirirler kullanmadiklari kabuklari bulduklariniz. Yengec arama calismasi ozellikle taslik alanlarda bir baska oyu,  genellikle kocaman kayalarin kenarina saklanmis yengecler bulmaniz mumkun. Mumkunse dokunmadan uzaktan bakmak yada yavasca fotograftaki gibi tutarak zarar vermeden incelemek mumkun. Buyuk yengecler kiskaclarinin buyukluge ragmen onlari pek kullanamazlar kucuk ozellikle Akdeniz yengecleri minik kiskanclari ile can yakabilir. Deniz kenarinda gozlem yaparken kural oldugu gibi birakmak olmali, altina bakmak icin kaldirdiginiz bir kayayi yine ayni sekilde yerine koymaniz verebileceginiz muhtemel zararlari onler.

 Aslinda bir cok deniz kabuklusu suda hareket halinde ancak sular cekildiginde kendini bir kayaya sabitliyor. Bu bir korunma mekanizmasi kurumasini ve bogulmasini onluyor. Bildigimiz midyeler surekli sabitler sular cekilince kabuklarini kapatarak kendini koruyor. Deniz salyangollari, cin sapkalari hareket halinde. Sular cekilince deniz salyangozu kabugunun agiz kismini siyah bir parca ile ortuyor. Cin sapkalari en yakin kayaya bagliyor kendini. Yapisacak kaya bulamayanlar kendini kuma gomuyor. Eger canli bir deniz kabuklusu bulursaniz kumda hareketini izleyin. Kendini kuma gomusune inanamayacaksiniz.

deniz salyangozlari littorina littoralis



Akavides'ler



Deniz kulagi /haliotis

Dokundugunuzda kayalara daha da yapisan Cinli sapkalari/ patella vulgata

 Deniz analari zehirli olabileceginden dokunulmasi onerilmez.

 Kuslar;

Ozellikle deniz cekilmesinin hatiri sayilir oldugu yerlerde deniz cekildikten sonra kuslar ziyafete gelirler. Yengecler, balik yavrulari, kabuklular yiyecek seperine doldurulur.

Sansliysaniz bir kus surusu gecer, basiniz doner... Onlarida baska bir posta birakalim:) Beklerken Tubitak Doga serisi Kus gozlem harika bir gozlem basvuru kitabi.