Fenoloji'nin babasi bize yabanci biri degil, bitkilerin adi soyadi olmasi gerekir diyerek hepsine latince isim ve soyisim vermeyi baslatan Carl Von Linné. Bitkileri, obceklerin, kuslarin duzneli gozlemlenmesiyle mevsim ritimlerinin takibini ona borcluyuz. Fenoloji ile uzun donemlerin verileri toplanarak yapilan gozlemlerle hava durumu tahmini yapilabiliyor, tarimla ugrasanlara yardimci olan sonuçlar cikariliyor ve iklim degisikliklerinin etkilerini olcemeye yariyor daha once bahsettigim gibi. ozellikle polenlerle dollenmenin zamanlarini Fenoloji ile saglikli sonuçlar aliyor. Dollenme deyim geçmeyin hayatin merkezi polenizasyon. Bu sene hiç ama hiç elma yok bizim bolgede, ciceklenme doneminde yagan uzun yagmurlar; ruzgar ve arilarin polenleri toplayip dollenmeye yol acmasi engellemesi ana nedeni.
Son yillarda Fenoloji gozlemleriyle kislarin daha gec gelip (bunun icin yapraklarin renk degistirmesi esas aliniyor) daha erken gittigini erken cicek tomurcuklari ile tesbit edilmis. Kis bitkilerin dinlenme donemi bu donem kursel isinmayla 10 ila 20 gun arasi azalmis bolgelere gore. Bunun sonucu olarak eskiden ekim ortasi olgunlasan elmalar eylul ayinda yiyebilmek mumkun. Uzumler erken cicek actigindan guneste kalma suresi uazamis bu da seker miktarini arttirmis. Genel takvimlerde verilen genel bilgiler yerel olarak uygulandiginda cogu zaman uyusmadigini gozlemlemissinizdir bahce ile yada bitkilerle ugrasiyorsaniz. fenoloji yerel gozlemlere dayandigi icin genel takvimlerden daha cok isinize yarayacak veri icerir. Ornegin leylak agacinin acmasi topraginyeterince isindigini ve ekime hazir oldugunu gosterir. leylaklarin cicek acmasinin her yerde farkli olacagini gelin kendiniz gozlemyin. Halen Fransa' da ve Ingiltere'de amatorlerin yolladigi veriler bir merkezde toplanmaya devam ediyor. Turkiye'de bunun yapildigina dair bir bilgi bulamadim. Isterim ki bu bilgileri biz olusturalim bu projeye destek vermek isteyenleri bekliyorum.
Fransa'da link http://www.obs-saisons.fr/participez/plantes-animaux
Ingiltere icin link .
Kisaca baslamak gerekirse;
1- Erkenci ilkbahar donemi kardelenlerin ciceklenmesi ile basliyor,buna findik agaçlarinin çiçeklenmesini ki dokundugunuzda elinize polenlerinin bulasmasi demek, cigdemlerin ve diger soganlilarin, sogut ile kizilagac'in ve cicek acmasi golzemlere eklenebilir.
2-Altin çanaklarin çiçeklenmesi ile ilkbahar resmen basliyor, buna orman sumbulleri, anemonlari ve gol soganlarinin ile ciceklenmesini ekleyebiliriz.
3-Elma agacinin çiçeklenmesi ilkbaharin tam ortasinda oldugumuzu gosteriyor, buna leylaklarin ve ahududularin ciceklenmesini ekleyebiliriz.
4-Murver çiçekleri ve guller yazbasi aciyor,
5-Ihlamurlarin ve ortancalarin açmasi yazin ortasi,
6-Ilk elma, armutlarin olgunlasmasi ile guz cigdemlerinin acmasi yazin bitmesi,
7-Murver meyvelerinin olgunlasmasi sonbaharin baslamasi,
8-Cevizlerin, kestanelerin olgunlasmasi sonbahar ortasi
9-Yapraklarin renk degistirmesi sonbaharin bittigini gosteriyor.
Tum bu veriler bahçede yapilacak calismalara referans. Tohumlarin ekim veya budama zamanlarini referans olarak bu gozlemleri alacaksiniz. Ornegin guller altincanaklarin actigi zaman budaniyor. Bunu bir tablo yapip eklemeye calisacagim. Ayrica gozlemlenecek bitkiler, kuslari su an icin ayri birakiyorum, neresine bakilacagina iliskin bir rehber hazirlayacagim bir sonraki postta. Ilgilenenler parmak kaldirsin lutfen? :)
Kisaca baslamak gerekirse;
1- Erkenci ilkbahar donemi kardelenlerin ciceklenmesi ile basliyor,buna findik agaçlarinin çiçeklenmesini ki dokundugunuzda elinize polenlerinin bulasmasi demek, cigdemlerin ve diger soganlilarin, sogut ile kizilagac'in ve cicek acmasi golzemlere eklenebilir.
2-Altin çanaklarin çiçeklenmesi ile ilkbahar resmen basliyor, buna orman sumbulleri, anemonlari ve gol soganlarinin ile ciceklenmesini ekleyebiliriz.
3-Elma agacinin çiçeklenmesi ilkbaharin tam ortasinda oldugumuzu gosteriyor, buna leylaklarin ve ahududularin ciceklenmesini ekleyebiliriz.
4-Murver çiçekleri ve guller yazbasi aciyor,
5-Ihlamurlarin ve ortancalarin açmasi yazin ortasi,
6-Ilk elma, armutlarin olgunlasmasi ile guz cigdemlerinin acmasi yazin bitmesi,
7-Murver meyvelerinin olgunlasmasi sonbaharin baslamasi,
8-Cevizlerin, kestanelerin olgunlasmasi sonbahar ortasi
9-Yapraklarin renk degistirmesi sonbaharin bittigini gosteriyor.
13 yorum:
Senin bu çiçeklerin beni bayıltıyor Beste'ciğim, zevkten dört köşe vaziyete geçiyorum. İyi ki varsın, iyi ki bıkmadan, usanmadan yazıyorsun. Çok teşekkürler.
Bestecim, uzaklardan parmağımı gördün mü?
Tijen hanıma katılmamak mümkün değil. Farkında olsak da dile getirmediğmiz hassas konularda bizlerin dikkatini yoğunlaştırmanız harika...
Teşekkürler, sevgiler.
Parmak kaldırıyorum.
Şu anda toprakla uğraşmıyor olsam da böyle bir bilgi birikimi büyüleyici...
Beste, böyle bir gözlem kaydına gönüllü yaz beni. Bir de sorum var: Örneğin altınçanaklar açtığında güller budanıyor diyorsun. Fenolojide genelleme mümkün mü? Yoksa bulunduğumuz coğrafyaya göre yaklaşım değişebilir mi? Mesela bizim bahçede zerrinlerimiz var, bizden yaklaşık 300-400 metre aşağıdaki bahçelerdekiler çiçeklendi, bizimkiler daha yeni yaprak çıkarıyor. Bu durumda biz sadece kendi bahçemizi mi baz almalıyız? Kayıt tutarken coğrafyayı da kayda katmak gerekiyor mu?
Valla apartmanlarla çevrili yaşarken ne kadar işe yarayacak gözlemler yapabilirim bilmiyorum, ama, yine de parmak kaldırıyorum.:)
Bir gözlem:
Bizim sokaktaki ayva baharı açtı!
çok güzel konular, bilgilerinizi paylaşmanız ayrıca güzel, bundan sonra takipcinizim.sevgiler
hepinize cok tesekkurler bu konu bende inanilmaz bir heyecan yaratiyor sizinde ilginizi cekmesine sevindim. baslayalim bakalim .
Meyvelitepe- Yukseklik bir etken daglarda daha gec yada erken oluyor ciceklenmeler; Ancak bu kadar az mesafede bu derece fark sasirtici . baska etmenler olabilir mi ? suni gubre gibi veya baska bir tur? sizin kendi bahce ve yakin cevrenizi referans almaniz daha dogru olur kanimca.
hheycaniniz daim olsun haydi baslayalim:)
hepinize cok tesekkurler bu konu bende inanilmaz bir heyecan yaratiyor sizinde ilginizi cekmesine sevindim. baslayalim bakalim .
Meyvelitepe- Yukseklik bir etken daglarda daha gec yada erken oluyor ciceklenmeler; Ancak bu kadar az mesafede bu derece fark sasirtici . baska etmenler olabilir mi ? suni gubre gibi veya baska bir tur? sizin kendi bahce ve yakin cevrenizi referans almaniz daha dogru olur kanimca.
hheycaniniz daim olsun haydi baslayalim:)
Ekmekci kiz-Ayva bahari nedir?
Ben ballı babaları görmeden ilkbahar geldi demem Bestecim kusura kalma:))
Toplanması istenen veriler neler ayrıntılı bir form gönderirseniz destek sağlarım.
Muhteşem bir konu. Çocukluğumdan beri kendimce yapmaya çalıştığım şeyin bir adı varmış meğer. Bizim adada kestaneler döküldü mü hüzünlenirdim çünkü okullar başlamış olur biz okula adadan gider gelirdik. Kediler de tam o zaman yavrulardı onları sevemeden okulun yolunu tutmak zorunda kalırdık...Şimdi betonların içinde yaşasam da en büyük hayalim doğaya dönmek.
Hep bahçeli evlerde yaşadığım için doğayı izleme şansına sahibim.Farkedmediklerimi farkettiriyorsunuz Sevgili Beste ,takdir ediyorum hep...Evet ben de varım ,parmak kaldırıyorum.Bizm kıyı Ege 'de baharın müjdesi koyu pembe yapraksız açan bahar dalıdır.Bir ay önce tomurçuk verdi şidi tam çicek.Kış ılık geçiyor ya erkendi bu yıl çicek açması.
Yıllar önce bahçemdeki leylak eylül ayında tomurcuk yaptı ve küçük dallar halinde açmıştı çok şaşırmıştım mevsiminin dışında ,kokusu yoktu ilk bahardaki gibi.Her yıl tekrarladığını hayretle görüyorum bu yıl da açtı.
Teşekkürler ,selam ve sevgiler.
Yorum Gönder